Geleermiddelen

Geleermiddelen is een term die in het Nederlandse onderwijs wordt gebruikt om materialen en hulpmiddelen aan te duiden die het leerproces ondersteunen. Ze omvatten zowel fysieke middelen zoals boeken en manipulatieve materialen als digitale middelen zoals educatieve software, online leeromgevingen en apps. Geleermiddelen worden ingezet bij verschillende vakken en onderwijsniveaus en kunnen behulpzaam zijn bij zowel directe instructie als zelfstandig oefenen.

Onder de belangrijkste typen vallen boeken en lesmaterialen, visuele hulpmiddelen (posters, kaarten), manipulatieve materialen voor concrete verwerking, audiovisuele media (video's, podcasts), interactieve leeromgevingen en simulaties, digitale lessen en platforms, en evaluatie- en oefenmateriaal zoals quizzes en werkbladen.

Het doel van geleermiddelen is om instructie te ondersteunen, differentiatie mogelijk te maken en leerlingen actief te laten leren. Ze kunnen de context verduidelijken, abstracte begrippen verankeren, feedback mogelijk maken en leerstijlen en -tempo rekening houden. Digitalisering heeft de beschikbaarheid en personalisering vergroot, maar vraagt ook aandacht voor toegankelijkheid en infrastructuur.

Bij de selectie van geleermiddelen wordt gekeken naar afstemming op leerdoelen, inclusiviteit, gebruiksvriendelijkheid, toegankelijkheid (voor leerlingen met een beperking), kosten en auteursrechten. Kwaliteitscriteria omvatten betrouwbaarheid, actualiteit, didactische onderbouwing en ondersteuning voor differentiatie. Digitale middelen vereisten ook aandacht voor licenties en onderhoud.

In de praktijk variëren geleermiddelen sterk tussen scholen en vakgebieden. Effectieve inzet vraagt om integratie in lesontwerp, begeleiding door docenten en afstemming op toetsing. Ze zijn complementair aan lessen en moeten kritisch worden geëvalueerd en geüpdatet.