Gebruikers

Een gebruiker is een persoon of een proces die een product, dienst of systeem gebruikt. In de context van informatietechnologie verwijst de term meestal naar een eindgebruiker: iemand die interactie heeft met softwaretoepassingen, websites of hardware. Zowel individuen als geautomatiseerde processen kunnen als gebruikers optreden. Het begrip wordt ook gebruikt in bredere zin, bijvoorbeeld bij het beschrijven van gebruikersverwachtingen en -behoeften.

Binnen organisaties worden verschillende rollen onderscheiden: de eindgebruiker, die de functionaliteit direct aanspreekt; de beheerder of systeembeheerder, die regels en rechten toekent en handhaaft; en service- of apparaataudits. Gebruikersrechten worden meestal beheerd via accounts en groepen; de toegang tot functies wordt geregeld door permissies die per rol of per gebruiker kunnen verschillen.

Gebruikersbeheer omvat het aanmaken, wijzigen en verwijderen van accounts, wachtwoordenbeleid, en toegangscontrole via authenticatie. Belangrijke concepten zijn identiteits- en toegangsbeheer (IAM), least privilege en multifactor authenticatie. Daarnaast speelt privacy een rol: persoonsgegevens van gebruikers vallen onder privacywetgeving zoals de AVG/GDPR, met principes als doelbinding, minimale gegevensverwerking en transparantie.

In ontwerp en ontwikkeling vormen gebruikers en hun behoeften uitgangspunten voor vereisten en gebruikersinterfaces. Het begrip wordt toegepast in 'gebruikersgericht ontwerp', user experience (UX) en usabilitytesten. Praktijkgericht gebruikersonderzoek en feedbackloops helpen bij het optimaliseren van functionaliteit, toegankelijkheid en veiligheid voor de uiteindelijke gebruikers.