Foszfor

Foszfor (z łac. *phosphorus*, „świecący”) to chemiczny pierwiastek o symbolu **P** i liczbie atomowej 15. Należy do grupy niemetali i znajduje się w 15. grupie układu okresowego, w bloku p. Jest niezbędny do życia, odgrywając kluczową rolę w metabolizmie organizmów żywych, zwłaszcza w składzie kwasów nukleinowych (DNA i RNA) oraz ATP, głównego nośnika energii komórkowej.

W warunkach normalnych fosfor występuje głównie w dwóch alotropowych postaciach: białym (nieorganicznym) i czerwonym. Biały fosfor jest bardzo reaktywny, łatwo zapala się na powietrzu i świeci się w ciemności (luminescencja), co nadało mu nazwę. Jest trujący i wymaga ostrożnego obchodzenia się. Czerwony fosfor, stabilniejszy, stosowany jest m.in. w zapałkach, pirotechnice i jako dodatek do stali.

Fosfor występuje w przyrodzie głównie w postaci związków mineralnych, takich jak fosforany (np. apatyt, Ca₅(PO₄)₃(OH)), które są ważnym składnikiem skał i gleby. W organizmach żywych występuje w postaci fosforanów, fosfolipidów oraz w kościach i zębach w postaci hydroksyapatytu.

Zastosowania fosforu są szerokie: w przemyśle chemicznym (produkcja nawozów, pestycydów), medycynie (leki, diagnostyka), elektronice (fosforany w żarówkach LED) oraz w energetyce (baterie litowo-fosforowe). W żywieniu roślin fosfor jest jednym z trzech głównych makroelementów (obok azotu i potasu), niezbędnych do ich prawidłowego rozwoju.

Brak fosforu w diecie może prowadzić do zaburzeń metabolicznych, osłabienia kości oraz problemów z funkcjonowaniem układu nerwowego. Źródłami fosforu w diecie są m.in. produkty mleczne, mięso, ryby, orzechy i nasiona.