Donoren

Donoren zijn personen die vrijwillig en met toestemming iets afstaan aan een ander, bijvoorbeeld bloed, plasma, weefsels of organen, of stamcellen. Donatie vindt levend plaats bij bloed, plasma, stamcellen of een nier, en na overlijden bij orgaandonatie en weefseldonatie. Donorbeslissingen worden ondersteund door medische screening en regelgeving om de veiligheid van zowel donor als ontvanger te waarborgen.

Veelvoorkomende vormen zijn bloed- en plasmadonatie; stamcel- en beenmergdonatie; orgaandonatie (hart, longen, lever, nieren, alvleesklier) en weefseldonaties zoals hoornvlies, bot en huid. Samen komen deze handelingen voort uit levende of overleden donors. Donatieprogramma's en donorpools koppelen vaak donoren aan ontvangers via een matching- of koppelingssysteem.

Het proces omvat geïnformeerde toestemming, medische screening en evaluatie, en monitoring van de gezondheid van de donor. Doel is de veiligheid van de donor, met minimale risico's en met respect voor privacy en autonomie. In veel jurisdicties geldt dat donorschap vrijwillig moet zijn en geen financiële beloning mag bestaan; familie of wettelijke vertegenwoordigers kunnen betrokken zijn bij besluitvorming in geval van overlijden.

Regels verschillen per land: sommige systemen hanteren opt-in (toestemming vooraf) en andere opt-out (zwijgende toestemming) voor orgaandonatie na overlijden. Donorregistraties, traceerbaarheid van donaties en privacybescherming zijn veelvoorkomende elementen. Ethiek en recht richten zich op vrijwilligheid, gelijke toegang tot getransplanteerde organen en het voorkomen van misbruik.

Een enkele donatie kan meerdere levens redden of aanzienlijk verbeteren. Lange wachtlijsten voor organen en weefsels maken donoren cruciaal voor patiënten die afhankelijk zijn van transplantaties of therapieën met stamcellen en andere weefsels.