Dissociëren

Dissociëren is het proces waarbij een geheel wordt opgesplitst in twee of meer componenten. De term wordt in verschillende vakgebieden gebruikt en impliceert meestal dat de binding of samenhang tussen de onderdelen afneemt of verdwijnt. In de wetenschap verwijst dissociatie vaak naar een scheiding op moleculair of systeemniveau, terwijl in het dagelijks spraakgebruik ook bredere vormen van ontkoppeling kunnen worden bedoeld.

In de chemie betekent dissociatie het uiteenvallen van een verbinding in ionen of kleinere fragmenten, meestal wanneer de stof in oplossing is. Een bekend voorbeeld is natriumchloride in water, dat splitst in Na+ en Cl−. Sterke elektrolyten dissociëren vrijwel volledig; zwakke elektrolyten dissociëren slechts gedeeltelijk. De mate van dissociatie is afhankelijk van factoren zoals oplosmiddel, temperatuur en concentratie en kent concepten als onderlinge evenwichten en Le Châtelier.

In de psychologie verwijst dissociatie naar een mental proces waarbij gedachten, herinneringen, gevoelens of identiteit tijdelijk afgewacht of gescheiden raken van het bewustzijn. Dit kan een coping-strategie zijn bij traumatische gebeurtenissen. Dissociatieve symptomen komen voor bij verschillende stoornissen, zoals depersonalisatie en derealisatie, dissociatieve amnesie en dissociatieve identiteitsstoornis.

Andere betekenisvelden betreffen onder meer fotodissociatie en thermische dissociatie in de natuurkunde en chemie, waarbij moleculen uiteenvallen onder invloed van licht of warmte. In bredere termen kan dissociatie ook verwijzen naar het losmaken van bindings- of samenwerkingsverbanden in systemen, groepen of netwerken.