Dimensieloos

Dimensieloos is een term uit wiskunde en natuurkunde die verwijst naar een grootheid zonder fysieke dimensies. Een dimenseloze grootheid heeft geen eenheden en is een puur getal; de waarde is onafhankelijk van de gebruikte maateenheid. Dimenseloosheid ontstaat doorgaans door verhoudingen tussen grootheden met dezelfde dimensie te nemen of door variabelen te schalen met kenmerkende waarden (nondimensionalisatie).

Een bekend voorbeeld is pi, een wiskundige constante zonder eenheden. In de natuur- en ingenieurswetenschappen komen echter veel dimenseloze grootheden voor die uit verhoudingen voortkomen of uit nondimensionale formalisering. Dimenseloze analyse helpt om systemen beter te vergelijken en schaalmodellen te begrijpen.

Voorbeelden zijn Reynoldsgetal, Machgetal, Froudegetal, Prandtl-getal en Strouhalgetal. Deze getallen drukken de relatieve sterkte van verschillende effecten uit en blijven hetzelfde bij eenhedenconversie. Dimenseloze analyse, onder andere via Buckingham Pi-theorema, helpt om systemen samen te brengen en de belangrijkste parameters samen te vatten.

Toepassingen zijn onder andere schaalmodellering, parameternormering en verbetering van numerieke stabiliteit. Een model dat uitsluitend met dimensieloze variabelen werkt, levert doorgaans resultaten op die breed toepasbaar zijn, los van specifieke eenheden. Dimensieloosheid is thus een fundamenteel concept voor modellering, vergelijking en data-interpretatie in veel wetenschappen.

Zie ook: dimensionloze getallen, nondimensionalisatie, schaalanalyse.