Denotatie

Denotatie is een term uit de taalkunde en de filosofie van de taal die de relatie beschrijft tussen een taalteken en het object of de verzameling objecten waartoe het teken behoort in de werkelijkheid. In het spraakkader spreekt men vaak van de extensie van een begrip: de set van alle entiteiten waarvoor het begrip geldt. Voor eigennamen heeft de denotatie doorgaans een enkel objec, terwijl voor algemene termen de denotatie een hele verzameling objecten is.

Bij een zelfstandig naamwoord als “hond” verwijst de denotatie naar de collectie alle honden in het domein van discourse. Bij een eigennaam als “Amsterdam” verwijst de denotatie naar de enkele stad Amsterdam. Voor predicaten zoals “is een dierenetende zoogdier” is de denotatie de verzameling van alle objecten die aan het predicaat voldoen. Zinsdelen, zoals voornaamwoorden of indexikale uitdrukkingen, kunnen hun denotatie afhankelijk van de context wijzigen.

Denotatie onderscheidt zich van connotatie, de meer subjectieve, associatieve betekenissen en emotionele aantrekkingskracht die aan een woord kunnen worden toegekend. Ook onderscheidt men vaak tussen denotatie (extensie) en sense (de informatie die nodig is om het begrip te begrijpen, onafhankelijk van welke objecten het precies verwijst).

In formele semantiek wordt de denotatie vaak gecodificeerd door een interpretatiefunctie die symbolen aan objecten en verzamelingen in een domein koppelt. Denotatie speelt een centrale rol bij semantische analyse, woordverwerving en lexicale definities, en heeft implicaties voor betekenisonderzoek, vertaling en kunstmatige intelligentie.