Beschermingsrechten

Beschermingsrechten is een overkoepelende term voor rechten en regels die personen beschermen tegen schade, misbruik of onrechtmatige inmenging. In de Nederlandse wet- en regelgeving worden deze rechten in uiteenlopende contexten geborgd, met als doel de veiligheid, waardigheid en autonomie van kwetsbare personen te beschermen. De term wordt gebruikt in relatie tot privacy en gegevensbescherming, gezondheidszorg, jeugd- en familierecht, en strafrecht, maar de concrete instrumenten verschillen per domein.

In het privacy- en gegevensbeschermingsdomein vormen de beschermingsrechten de basisrechten die burgers hebben ten aanzien van verwerking van persoonsgegevens. Denk aan inzage, correctie, beperking van verwerking en het recht om vergeten te worden, in aansluiting op de Algemene Verordening Gegevensbescherming en nationale wetgeving.

In het jeugd- en familierecht bestaan beschermingsrechten uit maatregelen die de veiligheid en het welzijn van kinderen en kwetsbare volwassenen waarborgen. Voor kinderen kunnen dat ondertoezichtstelling (OTS) of uithuisplaatsing zijn; voor volwassenen bestaat curatele of mentorschap en, als het nodig is, bewindvoering.

Daarnaast bestaan beschermingsrechten ten opzichte van slachtoffers in het strafproces en ten aanzien van medische besluitvorming bij wilsbekwaamheid of dreigende schade. De uitvoering van beschermingsrechten vereist vaak samenwerking tussen jeugdzorg, rechtbank, zorginstellingen en hulpverleningsorganisaties.

Bescherming wordt altijd gezocht met respect voor autonomie en privacy, en met oog voor de proportionaliteit van ingrepen. Kritiekpunten betreffen soms de complexiteit en de spanning tussen bescherming en zelfstandigheid.

Zie ook: gegevensbescherming, jeugdwet, curatele en mentorschap, bewind, voogdij.