Beitelgereedschappen

Beitelgereedschappen zijn gereedschappen met een hardened blad dat een scherpe rand heeft en aan een handvat is bevestigd. Het blad is meestal van koolstofstaal of een legering en kan rechte, gebogen of doelprofielen hebben. Beitels worden gebruikt om materiaal te verwijderen door te snijden, af te schrapen of groeven te maken, en komen veel voor in houtbewerking en beeldhouwen, maar ook in metaal- en steenbewerking.

De belangrijkste typen beitels zijn onder meer platte beitels met een vlak sen, holle beitels (gouges) met een concave vorm voor rondingen en groeven, kromme of gebogen beitels voor carve- en sculpturale lijnen, en V-beitels voor het maken van diepe, scherpe groeven. Daarnaast bestaan er gespecialiseerde varianten voor specifieke toepassingen, zoals intarsia, lijmkantgroeven of freeswerk.

Kenmerkend voor beitelgereedschappen is dat het blad duurzaam moet zijn en scherp gehouden kan worden. De snijhoek en het profiel bepalen de toepassing: een bredere, vlakke rand voor vlakwerk en afwerking, een holle of kromme rand voor ronde vormen en contouren. Het blad wordt vaak geslepen op slijpstenen en onderhouden met honing.

Gebruik en onderhoud: beitels worden doorgaans met een handvat vastgehouden en in combinatie met een hamer of houten mallet gebruikt voor zwaardere beitels, of door uitsluitend handdruk voor fijnere paringswerk. Werk stukken worden bij voorkeur geklemd. Veiligheid staat voorop: houd de borst en ogen uit de slagrichting, gebruik volop schuur en slijp, en bewaar scherpe beitels veilig.

Samengevat vormen beitelgereedschappen een veelzijdige klasse gereedschappen voor snijden, paring en groefforming in diverse materialen, met uiteenlopende profielen en toepassingen.

---