Arcaïsch

Arcaïsch is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat betekent behorend tot of kenmerkend voor een archaïsche periode. Het wordt gebruikt om elementen aan te duiden die dateren uit een eerder stadium van een taal, cultuur of stijl en die niet tot de hedendaagse gebruiken behoren, hoewel ze in historische teksten, literatuur of kunst wel kunnen voorkomen.

Etymologie en gebruiksdoel: arcaïsch is afgeleid van het Franse archaïque, via het Latijn archaicus en het Griekse arkhaïkos; in het Nederlands is de diakritische markering op ï een aanwijzing dat de klemtoon op twee afzonderlijke lettergrepen valt. In taal- en literatuurstudies verwijst arcaïsch naar vormen die in de standaardtaal niet meer gebruikelijk zijn, zoals verouderde woordvormen, oudere grammaticale uitgangen of afwijkende syntaxis. Het kan descriptief zijn (om wat historisch is te beschrijven) of evaluatief (om stilistisch of historisch effect te duiden), afhankelijk van de context en toon.

Toepassingsvelden: in de taalkunde worden arcaïsche kenmerken onderscheiden van moderne vormen; in de literatuur verwijst het vaak naar taalgebruik, spelling of stijl uit een vroegere periode. In kunst, architectuur en muziek kan arcaïsche stijl verwijzen naar herneming of imitatie van vroegere esthetiek. Archaïsche elementen worden vaak bewust gebruikt voor historiserend of nostalgisch effect, maar kunnen als onnatuurlijk of ouderwets overkomen wanneer ze ongepast worden toegepast.

Zie ook: archaism, archaïsche spelling, arcaïsme (frans), archaïsche taal.