zandbanken

Zandbanken zijn onderwater- of deels ondiepe zandbanken die liggen op de zeebodem in kustwateren en op de continentale rand. Ze bestaan uit opgestapelde zandkorrels die door golven, getij en stromingen zijn afgezet en in reliëf zijn gebracht tot langgerekte of onregelmatige ruggen. Veel zandbanken bevinden zich in ondiepe delen van de Noordzee en langs de kusten van Europa; sommige komen vrij aan de oppervlakte bij laagwater, andere blijven volledig onder water.

Zandbanken ontstaan door sedimenttransport langs de kust en in de zeegolven, waarbij zand zich kan ophopen bij stromingsconvergenties en langsstromen. Ze kunnen migreren en veranderen in grootte door weersinvloeden zoals stormen en seizoenswinden. Sommige banken zijn relatief stabiel, terwijl andere snel verplaatsen of oplossen door zeespiegelstijging, dredging of verplaatsing van sediments.

Ecologie en milieu: zandbanken vormen leefgebieden voor bodembewoners zoals schelpen, wormen en krabben, en dienen als foerageer- en verblijfplaatsen voor watervogels. Ze dragen bij aan biodiversiteit en kunnen van belang zijn voor visserij en marien ecosysteem, bijvoorbeeld als paaigebieden en jongevishabitats. Dankzij hun invloed op golf- en stromingsdemping kunnen ze ook een rol spelen in kustbescherming. Sommige banken zijn aangewezen als natuurgebied of vallen onder mariene beschermde gebieden.

Menselijke activiteiten en beheer: zandbanken worden soms ontgraven voor bouwzand of gebruikt bij kustversterkingsprojecten. Ze kunnen ook invloed hebben op scheepvaart en offshore-constructies. Overheden en wetenschapsinstellingen monitoren zandbanken en doen onderzoek naar hun dynamiek; in veel regio's vallen ze onder kustbeheer en natuurbehoud om verstoring en erosie te beperken.