xerostomie

Xerostomie is een aandoening waarbij de mond aanhoudend droog aanvoelt door verminderde speekselproductie of verhoogd speekselverlies. Het kan een op zichzelf staande klacht zijn of een symptoom van een onderliggende aandoening of behandeling.

Oorzaken zijn onder meer medicijnen zoals anticholinergica, antidepressiva, anxiolytica, antihistaminica en diuretica; bestraling van hoofd- en halsgebied; het syndroom van Sjögren; diabetes en andere aandoeningen die de speekselklieren aantasten; uitdroging door onvoldoende vochtinname, koorts of leefomstandigheden; mondademen, roken of overmatig alcoholgebruik. Ook leeftijd en bepaalde medische behandelingen kunnen bijdragen.

Symptomen omvatten een droog gevoel in de mond, moeite met spreken en slikken, een afwijkende smaak, branderige of geïrriteerde tong en mondhoeken (bijvoorbeeld fissuren of angular cheilitis). Langdurige xerostomie verhoogt het risico op caries, tandplak, infecties zoals candidiasis en problemen met het dragen van gebitsprothesen.

Diagnose gebeurt doorgaans op basis van klachten, medische geschiedenis en klinisch onderzoek. In sommige gevallen kan speekselvolume (sialometrie) worden gemeten om de ernst te bepalen en om onderliggende oorzaken te achterhalen.

Behandeling richt zich op verlichting van symptomen en het aanpakken van de oorzaak. Mogelijke maatregelen: goede mondhygiëne en fluoridetherapie, saliva-substituties (gel, spray) en suikervrije kauwgom of xylitol om speekselstimulatie te bevorderen, en eventueel medicamenteuze stimulatie met pilocarpine of cevimeline onder medisch toezicht. Hydratatie, het vermijden van alcohol en cafeïne, en het gebruik van een luchtbevochtiger kunnen helpen, vooral ’s nachts. Bij radiotherapie-gerelateerde xerostomie bestaan specifieke behandelprotocollen.