vraagmodellen

Vraagmodellen zijn theoretische en praktische kaders die beschrijven hoe vragen in onderzoeksinstrumenten zoals enquêtes, interviews en tests worden geformuleerd, gepresenteerd en geanalyseerd. Ze dienen om een concept te meten, de interpretatie van antwoorden te sturen en bias bij respondenten en onderzoekers te beperken.

Een vraagmodel omvat doorgaans meerdere elementen: de definitie van het te meten concept, operationele definities die de meetbare variabelen aangeven, de vorm van de vraag (gesloten of open), de antwoordcategorieën en het niveau van meting (nominaal, ordinaal, interval, ratio), de volgorde van vragen, en eventuele routing of skip-logica. Het model helpt ook bij het kiezen van geschikte antwoordschalen en bij de manier waarop resultaten worden geanalyseerd.

Er zijn verschillende benaderingen van vraagmodellen. Operationele modellen richten zich op meetbaarheid en interpretatie van respondentenantwoorden, linguïstische modellen bestuderen hoe taal en formulering de interpretatie beïnvloeden, en ontwerpmodellen bieden richtlijnen voor validiteit en betrouwbaarheid in het gehele instrument.

Ontwikkeling en validiteit van vraagmodellen verlopen vaak via literatuuronderzoek, deskundigenraadpleging, cognitieve interviews en pretests. Belangrijke aspecten zijn inhoudsvaliditeit (dekkendheid van het concept), constructvaliditeit en betrouwbaarheid (consistentie van metingen), evenals respondentvriendelijkheid en interpretatiescheiding om bias te minimaliseren.

Toepassingsgebieden omvatten marktonderzoek, evaluatieonderzoek, gezondheidszorgonderzoek en sociaal-wetenschappelijk onderzoek. Een vraagmodel kan bijvoorbeeld een Likert-schaal voor tevredenheid bevatten, afgewisseld met open vragen en demografische items, met duidelijke routing afhankelijk van eerdere antwoorden.