voorwerpsobject

Voorwerpsobject is een term die vooral in de Nederlandse filosofie en taalkunde wordt gebruikt om het object aan te duiden waar een bewuste handeling, perceptie of uiting op gericht is. In de filosofie, met name binnen de fenomenologie en de semiotiek, verwijst het voorwerpsobject naar wat een intentionele handeling beoogt of waarmee een bewuste ervaring zich verhoudt. Het kan worden opgevat als het object van gedachten, geloof, waarneming of voorstelling.

In praktische toepassingen kan het begrip variëren per discipline. In de filosofie van de intentionaliteit is het voorwerpsobject vaak het bepaalde ding of concept waar de subjectieve ervaring naar wijst. In semantics en pragmatiek van taal kan men spreken over het voorwerpsobject van een uiting als de inhoud of proposities waarover een bewering of vraag gaat. Een voorbeeld: in de perceptie van een appel is de appel het voorwerpsobject van die perceptie; in de zin “Jan ziet de appel” kan de appel als voorwerpsobject van de perceptie worden gezien. Het begrip dient vaak als tegenhanger van meer observerende termen zoals het werkelijke object of de taalrepresentatie, en kan daardoor verschillen van strikt grammatische termen als het lijdend voorwerp.

Hoewel voorwerpsobject in verschillende vakgebieden voorkomt, is de notie doorgaans gericht op wat centraal staat in een bewustzijnsgericht acti-bewustzijnsproces: het object waarop een intentie of bewering betrekking heeft. Verwante begrippen zijn intentional object, object van perceptie en, in taalkundige context, lijdend voorwerp.