viscoïteitsmeter

Een viscoïteitsmeter is een instrument voor het bepalen van de viscositeit van een vloeistof, oftewel de weerstand tegen stroming. De meting kan betrekking hebben op dynamische viscositeit (Pa·s) of kinematische viscositeit (m^2/s, vaak uitgedrukt in centistokes, cSt). De uitkomst is temperatuurafhankelijk, daarom wordt bij metingen doorgaans temperatuur gecontroleerd.

Er bestaan verschillende typen. Capillaire viscometers, zoals Ostwald en Ubbelohde, meten de tijd die vloeistof nodig heeft om door een capillair te stromen onder zwaartekracht. Rotational viscometers (bijvoorbeeld cone-plate en parallel-plate) meten de weerstand tegen rotatie via koppel en rotatiesnelheid. Er zijn ook vallende-bal en microviscometers voor kleine monsters.

Principe en gedrag variëren per type. Capillaire viscometers geven vaak viscositeit bij een vaste druk en shear-rate; rotatieviscometers leveren viscositeit bij verschillende shear-rates. Vloeistoffen kunnen Newtoniaans of niet-Newtoniaans zijn; de viscositeit hangt af van de shear-snelheid en van de temperatuur.

Toepassingen van viscoïteitsmeters zijn breed: in de voedingsmiddelen-, cosmetica-, farmacie-, olie- en polymerindustrie, en in coatings en verven. Standaarden zoals ISO 3104 en ASTM D445 beschrijven methoden voor dynamische en kinematische viscositeit. Voor niet-Newtoniaanse vloeistoffen leveren rheologische instrumenten aanvullende informatie. Calibratie met referentiële oliën en rapportage van temperatuur en meetcondities zijn essentieel voor betrouwbare resultaten.