vinylplaat

Een vinylplaat is een analoge geluidsdrager gemaakt van polyvinylchloride (PVC). De plaat heeft een microgroef waarin geluidsgolven zijn gecodeerd. Tijdens het afspelen draait een platenspeler, terwijl een naald in de groef de mechanische beweging omzet in een elektrisch signaal dat via een versterker en luidsprekers hoorbaar wordt. Vinylplaten zijn doorgaans rond, met formaatopties zoals 12 inch voor langere speelduur en 7 inch voor singles.

Historie en formaten: in de naoorlogse periode vervingen vinylplaten de oudere shellac-platen. De langspeelplaat (LP) op 12 inch met circa 33⅓ toeren per minuut werd de standaard voor albums, terwijl de 7-inch single vaak op circa 45 toeren per minuut werd uitgegeven. Eerdere formats bestaan als 78-toeren platen op shellac. De term vinyl verwijst naar het materiaal polyvinylchloride.

Productie en ontwerp: masteropname wordt omgezet in een lacquer die dient als stamper voor meerdere afdrukken. Daarna worden platen van PVC gesmolten en in persvormen geperst; het label bevindt zich in het midden. Geluid is analoog en wordt doorgaans via RIAA-equalisatie aangepast tijdens mastering en bij het afspelen weer omgekeerd.

Onderhoud en cultuur: om krassen en ruis te beperken worden platen rechtop bewaard in hoes, uit direct zonlicht en warmte. Reinigen gebeurt met een zachte borstel of een antistatische doek. Sinds het begin van de 21e eeuw kent vinyl een revival, met nieuwe releases van grotere en onafhankelijke labels en een actieve verzamelgemeenschap. Milieukwesties rondom PVC en recycling blijven aandachtspunten.