vertaalsystemen

Vertaalsystemen zijn softwaretoepassingen die geschreven of gesproken tekst in een brontaal automatisch omzetten naar een doeltaal. Ze worden ingezet in onder meer communicatie, lokalisatie en informatievoorziening. De term verwijst naar verschillende onderliggende benaderingen die in de loop van de machinevertaling zijn ontwikkeld, variërend van regelgebaseerde systemen tot statistische en neurale modellen.

Er zijn drie hoofdtypen vertaalsystemen: regelgebaseerde MT (RBMT), statistische MT (SMT) en neurale MT (NMT). RBMT gebruikt handmatig gemaakte regels en woordenboeken om taalstructuren te reconstrueren. SMT leert vertaal- en taalmodellen uit grote verzamelingen parallelle teksten. NMT bouwt end-to-end modellen die brontaal en doeltaal in een gemeenschappelijke representatie verwerken, vaak met aandachtmechanismen en grotere trainingsdata. Daarnaast bestaan hybride systemen die elementen uit verschillende benaderingen combineren.

In de praktijk werken vertaalsystemen door teksten te verwerken en te analyseren, een model toe te passen en een vertaling te genereren. Training vindt plaats op parallelle corpora, maar ook op monolinguale data. Bij actuele toepassingen wordt vaak post-editing toegepast en kunnen domein- of gebruikersspecifieke aanpassingen worden doorgevoerd. Prestaties worden geëvalueerd met automatische maten zoals BLEU en METEOR, aangevuld met menselijke beoordeling.

Toepassingen omvatten websites, documentvertaling, chat-interactie en real-time vertalingen in communicatieplatforms. Uitdagingen zijn onder meer ambiguïteit, idiomatiek, culturele nuances en de beschikbaarheid van data voor minderheden­talen. De komende jaren ligt de focus op betere vertaling van context en stijl, verbeterde prestaties voor laag-resource talen en multimodale of unsupervised vertaling.