tracheeën

Tracheeën zijn het ademhalingssysteem van veel geleedpotigen, met name insecten. Ze vormen een uitgebreide buisvormige trektocht door het hele lichaam en leveren zuurstof rechtstreeks aan cellen. De buitenwereld is toegankelijk via openingen aan de romp en poten, de zogenaamde spirakels, waardoor lucht het lichaam kan binnendringen.

Structuur en ontwikkeling: De grootste delen van het tratchëns-netwerk bestaan uit buizen die vertakken in steeds fijnere takken tot aan de cellen. De wanden van de tracheeën zijn dun en verzwakt door taenidia, spiralige banden die rek en stabiliteit bieden. Aan het uiteinde bevinden zich zeer fijne buisjes, de tracheolen, die direct contact hebben met cellen en zo gasuitwisseling mogelijk maken. Het tracheale systeem ontstaat uit epidermoode weefsel en groeit mee met het lichaam.

Functie en werking: Gasuitwisseling vindt plaats langs de wanden van tracheeën en tracheolen door diffusie, zonder afhankelijk te zijn van een bloedsomloop voor zuurstoftransport. Veel insecten kunnen de ademhaling verbeteren door ventilatie, bijvoorbeeld door bewegingen van het borststuk of abdomen en door luchtzakken die dienen als pompen. Bij sommige waterbewuste larven bestaan extra aanpassingen, zoals plastrons of andere ventilatievormen, om zuurstof uit het water te halen of vast te houden.

Voordelen en variatie: Het tracheeënstelsel maakt efficiënte ademhaling mogelijk op kleine schaal en vermindert de afhankelijkheid van de circulatie voor zuurstoftransport. Omdat de buitenlucht direct in contact staat met de ademhalingskanalen, kunnen inwoners van droge omgevingen gevoelig zijn voor uitdroging. Naast insecten komen tracheeën voor bij andere geleedpotigen in combinatie met andere ademhalingsorganen, zoals bij arachniden die zowel tracheeën als book lungs bezitten.