toestemmingsverkrijging

Toestemmingsverkrijging is het proces waarbij toestemming wordt verkregen van een betrokkene voor handelingen die diens rechten of privacy raken. Het is een kernelement in verschillende domeinen, zoals zorg, wetenschappelijk onderzoek en de verwerking van persoonsgegevens. Een geldige toestemmingsverkrijging vereist doorgaans dat de toestemming vrijwillig, geïnformeerd, specifiek en herroepbaar is.

In de gezondheidszorg is informed consent centraal bij medische procedures en behandeling. De patiënt moet voldoende en begrijpelijke informatie ontvangen over het doel, de aard van de behandeling, de risico’s, mogelijke alternatieven en de consequenties van afzien. Bij gebrek aan wilsbekwaamheid kan vertegenwoordiging of proxy-consent vereist zijn, volgens wettelijke regels en klinische ethiek.

In wetenschappelijk onderzoek geldt toestemming van de deelnemer als basis voor deelname. De informatie moet inzichtelijk zijn over doel, duur, procedures, risico’s, privacy, mogelijke baten en het recht om deel te stoppen. Vaak zijn aanvullende waarborgen aanwezig, zoals toetsing door een ethische commissie en passende privacybescherming.

In de context van gegevensbescherming is toestemming ook een rechtsgrondslag onder de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR). Toestemming moet expliciet zijn voor bijzondere categorieën gegevens en anderszins vrijelijk gegeven, specifiek, geïnformeerd en ondubbelzinnig. De betrokkene moet te allen tijde de toestemming kunnen intrekken en aantonen dat toestemming is verleend. Praktische uitvoering richt zich op duidelijke taal, minimalisering van gegevens en gedocumenteerde toestemming.