tijdsvertraging

Tijdsvertraging is het verschil tussen de tijd waarop een gebeurtenis plaatsvindt en de tijd waarop die gebeurtenis waargenomen of geregistreerd wordt. Het kan ontstaan door de eindige voortplantingssnelheid van signalen, verwerkingstijden in systemen, of doordat signalen langs meerdere paden kunnen reizen. Veelal wordt tijdsvertraging uitgedrukt in seconden of milliseconden.

In de context van signaalverwerking wordt tijdsvertraging vaak aangeduid met τ. Een signaal s(t) dat met vertraging τ wordt verzonden, is s(t−τ). Bij spectrale analyse speelt de groepvertraging g(ω) = −dφ(ω)/dω een rol, waarbij φ(ω) de fase van het spectrum is. Vertraagde signalen kunnen vast zijn of variëren in de tijd, wat de vorm en timing van het signaal beïnvloedt.

In telecommunicatie en netwerken draagt de totale end-to-end tijdsvertraging meerdere componenten: propagatievertraging (de reistijd door het medium), transmissievertraging (tijd nodig om alle bits te verzenden), verwerkingstijd (tijd in routers en schakelaars) en wachttijd of queuingvertraging (tijd door congestie). De som noemt men latency; bij druk verkeer kan jitter ontstaan.

In de natuurkunde en astronomie verwijst tijdsvertraging ook naar de waargenomen vertraging door de reistijd van licht of straling. Afstand en relatieve beweging beïnvloeden dit, en in sommige gevallen treden extra vertragingen op door algemene relativiteit, zoals de zwaartekrachtsvertraging (Shapiro-delay) langs een massasief object.

Metingen van tijdsvertraging vereisen nauwkeurige tijdstempels en kloksluiting. Methoden omvatten kruiscorrelatie van uitgezonden en ontvangen signalen en GPS-synchronisatie voor netwerken. In digitale systemen kan jitter—een variabele vertraging tussen pakketten—de prestatie beïnvloeden.