theateropstelling

Theateropstelling is de wijze waarop een zaal en een podium zijn ingericht voor een voorstelling. Het omvat de relatie tussen podium en zaal, de plaatsing van decor en technische installaties, en de bewegingsruimte voor acteurs en technici. Doel is een zo goed mogelijke zichtlijn, een passende akoestiek en veiligheid, terwijl de indeling flexibel genoeg is voor verschillende producties en vormen van publiekcontact.

Er bestaan verschillende gangbare opstellingen. In een prosceniumopstelling bevindt het publiek zich aan één lange zijde tegenover een afgesloten podiumruimte, wat een duidelijke kijklijn en scheiding tussen publiek en podium oplevert. Een thrustopstelling laat het podium uitlopen in de zaal, waardoor het publiek drie zijden rondom het oppervlak heeft. Een arena- of rondomopstelling plaatst het podium in het midden en heeft het publiek rondom het geheel. Een open of black box-zal biedt weinig vaste wanden en is flexibel in zitplaatsindeling en podiumpositie. Hybride en flexibele opstellingen combineren elementen uit meerdere typen en maken aanpassing mogelijk voor specifieke voorstellingen.

Bij het ontwerp spelen zichtlijnen, akoestiek, verlichting en toegankelijkheid een centrale rol. Zichtlijnen moeten bij de meeste zitplaatsen onbelemmerd zijn; decor en scheidingswanden mogen die lijnen niet onnodig onderbreken. De akoestiek van de zaal bepaalt hoe stemmen en muziek zich door de ruimte verspreiden. Veiligheidseisen, evacuatieroutes en backstageruimte voor rekwisieten en techniek zijn eveneens bepalend.

Praktisch gezien wordt de opstelling in overleg met regie en productie vastgelegd en getest tijdens repetities. Voor reizen en tournees kunnen zaalconfiguraties variëren, waardoor de theateropstelling per locatie kan afwijken.