subgroepanalyses

Subgroepanalyses zijn statistische analyses waarin de effecten van een interventie worden vergeleken tussen verschillende, vooraf bepaalde groepen deelnemers binnen een studie. Het doel is te beoordelen of het behandel- of interventie-effect varieert over subgroepen, oftewel heterogeniteit van effectgrootte.

Zowel in klinische trials als in observationele onderzoeken worden subgroepanalyses toegepast. Ze kunnen prespecifiek in het onderzoeksprotocol zijn gepland of achteraf worden uitgevoerd (post hoc). Prespecificeerde analyses hebben vaak meer geloofwaardigheid dan exploratieve, maar beide vereisen zorgvuldige interpretatie.

Statistische aanpak en beperkingen: vaak wordt een test op interactie uitgevoerd om te bepalen of de effectgrootte verschilt tussen subgroepen; naast rapportage van de afzonderlijke subgroepresultaten kan men ook stratified analyses of forest plots tonen. In meta-analyses kunnen subgroepanalyses geheel of via meta-regressie worden uitgevoerd om moderators te onderzoeken. Belangrijke beperkingen zijn beperkte power per subgroep, meervoudige vergelijking en het risico op data-dredging; bevindingen vereisen bevestiging in onafhankelijke datasets.

Interpretatie en toepassingen: positieve bevindingen in één of enkele subgroepen betekenen niet automatisch dat de interventie anders werkt in die groep; consistentie tussen studies en plausibele klinische verklaringen versterken interpretatie.

Rapportage: volgens CONSORT en vergelijkbare richtlijnen wordt aanbevolen om subgroepanalyses transparant te preregistreren, het model te specificeren, interactie-waarden te vermelden, het aantal deelnemers per subgroep te rapporteren en grafische weergaves zoals forest plots op te nemen.