steriliseer

Steriliseer is het werkwoord dat aangeeft dat iets geheel vrijgemaakt wordt van leven en, in veel gevallen, van alle micro-organismen en hun sporen. In de geneeskunde, laboratoriumwetenschap en industrie betekent sterileren dat een voorwerp, materiaal of vloeistof geen levende micro-organismen meer bevat en niet langer een infectierisico oplevert. De term stamt uit het Latijn sterilis, 'onvruchtbaar', via Franse leenwoorden.

Toepassingsgebieden: steriliteit is cruciaal bij medische en tandheelkundige instrumenten, laboratoriummaterialen, farmaceutische producten en voedingsmiddelen. Ook waterbehandeling en biotechnologische processen vereisen steriele omstandigheden. Daarnaast spreekt men over sterilisatie in de context van mensen, bijvoorbeeld bij vasectomie of tubaire ligatie.

Methoden: afhankelijk van het materiaal zijn meerdere opties mogelijk. Autoclave-stoomsterilisatie (stoom onder druk) wordt algemeen gebruikt bij metalen en keramische instrumenten: circa 121-134°C onder druk gedurende enkele minuten tot een kwartier. Droogte-sterilisatie vereist hogere temperaturen (ongeveer 160-180°C) en langere behandelingen. Ethyleenoxidegassterilisatie is geschikt voor gevoelige voorwerpen maar laat residuen achter en vereist aeratie. Hydrogenperoxide-plasma en waterstofperoxide-sterilisatie zijn geschikt voor delicate apparatuur. Stralingsmethoden zoals gamma- of elektronenstraalsterilisatie worden toegepast voor verpakte items. Filtratie kan bij vloeistoffen een steriele oplossing opleveren, maar vervangt niet altijd volledige sterilisatie.

Kwaliteitscontrole: steriliteit wordt aangetoond met validatieprocedures en biologische indicatoren, bijvoorbeeld sporen van Geobacillus stearothermophilus.

Veiligheid en regelgeving: methoden vereisen zorgvuldige toepassing en naleving van normen (ISO, EN) en regels over residuen en milieu.