sterilisatie

Sterilisatie is het proces waarbij alle micro-organismen op of in een voorwerp volledig worden geëlimineerd of geïnactiveerd, zodat het object steriel blijft. Het doel is geen levende bacteriën, gisten, schimmels of sporen achter te laten. In de zorg en in de farmacie wordt sterilisatie toegepast op instrumenten, oplossingen en media om infectierisico’s te voorkomen. Het begrip verschilt van desinfectie (vermindering van micro-organismen) en sanitatie (het verminderen van microbioel belastings).

Veelgebruikte methoden zijn warmte-sterilisatie met autoklaven (stoom, meestal 121–134°C) en droogstoom; filtratie voor warmtegevoelige vloeistoffen; chemische sterilisatie met ethyleenoxide (ETO) of gasplasma (H2O2) en peracetic acid; stralingsmethoden zoals gamma- of elektronstraalstraling; en sommige processen met lage-temperatuur gassen. De keuze hangt af van materiaal, doorlooptijd en veiligheid.

Sterilisatie wordt valideren en gecontroleerd via biologische indicatoren (sporen), chemische indicatoren en verpakkingsintegriteit. Doelniveau is sterility assurance level (SAL), vaak 10^-6. Regels en normen omvatten onder meer ISO 17665 (stoom), ISO 11135 (ETO) en ISO 11137 (stralingssterilisatie).

Toepassingen omvatten ziekenhuizen, laboratoria en medische productie. Niet alle materialen zijn geschikt voor elke methode; verpakking, doorlooptijd en kosten spelen een rol. De sterielestatus moet gedurende opslag en hantering worden behouden met juiste aseptische procedures.

Onderhoud en kwaliteitsbewaking zijn essentieel: regelmatige kalibratie van apparatuur, training van personeel en gebruik van validaties en controles om te voorkomen dat steriele items besmet raken.