sterilisatiemethode

Een sterilisatiemethode is een procedure die alle levende micro-organismen en hun sporen op of in een voorwerp of materiaal onschadelijk maakt of verwijdert. In de praktijk onderscheidt men fysieke, chemische en stralingsgebaseerde methoden.

Fysische methoden gebruiken warmte of mechanische principes. Stoomsterilisatie met een autoklave ontstaat bij hoge druk en temperatuur (ongeveer 121°C), waardoor micro-organismen worden gedood. Droogstoomsterilisatie werkt bij hogere temperaturen zonder vocht. Hete-luchtsterilisatie maakt gebruik van droge hitte, geschikt voor materialen die geen vocht verdragen. Filtratie steriliseert vloeistoffen door een filter met een poriegrootte die micro-organismen tegenhoudt; deze methode is vooral nuttig bij warmtegevoelige oplossingen, maar kan virussen doorlaten.

Chemische methoden voldoen aan materialen die niet tegen hitte kunnen. Ethyleenoxide (EtO) steriliseert gasvormig door penetratie in complex gevormde items, maar vereist aeratie vanwege toxische resten. Glutaraldehyde en ortho-phyllaldehyde zijn chemicaliën voor korte of lange contacttijden bij vloeistoffen of apparaten. Hydrogen peroxide-plasma en perazijnzuur zijn low-temperature opties voor medische instrumenten en geven doorgaans weinig residuen.

Stralingsmethoden maken gebruik van ioniserende straling. Gamma-straling of elektronenstraal dezimeriseren materialen door vindende stralingsdoses en laten geen resten achter; veel single-use medische artikelen worden op deze wijze gesteriliseerd.

Validatie en controle zijn cruciaal: biologische indicaties (sporen), chemische indicatoren en procesparameters zorgen voor betrouwbare werking. Toepassingsgebieden omvatten ziekenhuizen, laboratoria, farmaceutische productie en voedselindustrie. Bij elke methode spelen materiaalcompatibiliteit, residuen en milieuoverwegingen een rol.