standaardtaalsystemen

Standaardtaalsystemen zijn georganiseerde normen die bepalen hoe een taal in officiële en wijd verspreide communicatie wordt gebruikt. Ze definiëren wat als de standaardtaal geldt in een gemeenschap en onderscheiden zich van dialecten en informele spreektaal. Een standaardtaal omvat meestal zowel schriftelijke als gesproken normen, die in de praktijk deels samenvallen en deels variëren per context.

Belangrijke componenten zijn orthografie, grammatica, woordenschat en uitspraaknormen. Deze normen worden vastgelegd in grammaticagidsen, woordenboeken, stijlgidsen en onderwijs- en mediabeleid. Codificatie en normering gaan meestal samen: regels worden schriftelijk vastgelegd en in onderwijs en media toegepast.

Standaardsystemen worden beheerd door taalinstellingen, academies en onderwijs- en mediainstituten. In het Nederlands wordt Algemeen Beschaafd Nederlands als standaardtaal gehanteerd in Nederland en Vlaanderen, met de Taalunie als belangrijkste coördinator.

Functies: standaardtalen faciliteren duidelijke en efficiënte communicatie op nationaal niveau, ondersteunen literacy en juridisch en administratief taalgebruik, en bieden een referentiekader voor opvoeding, media en technologische toepassingen.

Tegelijkertijd bieden ze stabiliteit maar kunnen ze spraakvariatie en dialecten marginaliseren. Digitale ontwikkelingen dwingen standaardtaalsystemen mee te evolueren, bijvoorbeeld bij automatische spellingchecks, taalverzorging en inclusieve taalnormen.