standaardonzekerheid

Standaardonzekerheid, in het Engels vaak aangeduid als standard uncertainty, is een maat voor de spreiding van de waarde die aan een gemeten hoeveelheid kan worden toegeschreven als gevolg van het meetproces. Het geeft de onzekerheid weer in termen van een standaardafwijking en wordt vaak genoteerd als u(x). In metrologie vormt de standaardonzekerheid een kernonderdeel van de totale meetonzekerheid.

De standaardonzekerheid ontstaat uit meerdere bronnen, onderverdeeld in type A en type B. Type A-onderdelen komen voort uit statistische analyse van herhaalde metingen (bijv. spreiding van een reeks waarden). Type B-onderdelen zijn niet-statistisch bepaald, zoals specificaties van instrumenten, kalibratie- of modelonzekerheden en omgevingsinvloeden. Gezamenlijk kunnen deze bijdragen worden samengenomen om de gecombineerde standaardonzekerheid te verkrijgen.

Berekening en combinatie: als de verschillende bronnen onafhankelijk zijn, worden hun standaardonzekerheden bij elkaar opgeteld via de wortel van de som van de kwadraten (u_c = sqrt(sum u_i^2)). Bij afhankelijkheden moeten covariantiën in de berekening worden meegenomen. De term vraagstuk onderscheidt ook tussen standaardonzekerheid en uitgebreide onzekerheid: de uitgebreide onzekerheid U wordt verkregen door de standaardonzekerheid te vermenigvuldigen met een dekkingfactor k (vaak k = 2 voor circa 95% vertrouwen).

Toepassing en rapportage: in meetrapporten wordt de gemeten waarde altijd samen met de standaardonzekerheid (en vaak met de uitgebreide onzekerheid) gerapporteerd. Standaardonzekerheid weerspiegelt de huidige kennis en de variabiliteit van het meetproces; bias of systematische fouten vormen aparte overwegingen die bij onzekerheidsanalyse meegewogen worden. Het raamwerk voor deze aanpak wordt hoofdzakelijk bepaald door de GUM, het Guide to the Expression of Uncertainty in Measurement.