solidariteitseconomie

Solidariteitseconomie is een verzamelnaam voor economische praktijken die solidariteit centraal stellen. Het omvat organisaties en initiatieven die democratisch bestuurd worden en economische activiteiten richten op sociale rechtvaardigheid, inclusie en duurzaamheid, in plaats van uitsluitend op winstmaximalisatie. Binnen de solidariteitseconomie spelen coöperaties, mutualiteiten, maatschappelijke ondernemingen, non-profitorganisaties en community-initiatieven een belangrijke rol, vaak met eigendom en zeggenschap bij werknemers, leden of de gemeenschap.

Belangrijke kenmerken zijn democratisch bestuur (vaak één lid, één stem), collectieve eigendom of controle, langetermijnwaarde voor de gemeenschap en gerichtheid op maatschappelijke impact. Ook samenwerking met publieke en private partners, lokale verankering, en aandacht voor werkgelegenheid en sociale inclusie horen erbij. Doelen omvatten armoedebestrijding, werkgelegenheid voor kwetsbare groepen, milieuduurzaamheid en lokale economische ontwikkeling, soms via eerlijke handel, participatieve besluitvorming en sociale financiering zoals kredietverenigingen of impactinvesteringen.

Historisch kent het begrip variaties: in Europa wordt vaak gesproken van economie sociale en solidaire (ESS), terwijl wereldwijd solidariteit en solidariteitseconomie als bredere beweging bestaan. In de Nederlandse context overlappen termen als “solidaire economie” en “economie sociale en solidaire” met maatschappelijke ondernemingen en lokale initiatieven.

De solidariteitseconomie staat in relatie tot aanverwante concepten zoals circulaire economie, sociaal ondernemerschap en maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar onderscheidt zich door nadruk op democratische betrokkenheid, eigendomssituaties en doelstellingen die primair maatschappelijke opbrengsten zijn in plaats van louter financiële winst. Kritiekpunten betreffen definities, schaalbaarheid, financiering en meetbare sociale impact.