situhybridisatie

Situhybridisatie, of in situ hybridisatie, is een moleculaire biologie-techniek die wordt gebruikt om specifieke nucleïnezuursequenties (DNA of RNA) lokaliseren binnen vast weefsel of cellen. Door een complementaire, gelabelde probe te laten binden aan de doelvolgorde kan men de aanwezigheid en de ruimtelijke verdeling van die sequentie in histologisch materiaal visualiseren.

Er bestaan verschillende varianten. Fluorescente in situ hybridisatie (FISH) gebruikt fluorescerende probes voor microscopie-analyse, terwijl chromogene in situ hybridisatie (CISH) enzymatisch gekleurde signalen oplevert in standaard lichtmicroscopie. Zowel DNA-ISH als RNA-ISH zijn mogelijk, waarbij RNA-probes vaak worden toegepast om genexpressie te lokaliseren, en DNA-probes voor detectie van genomische bedrijfscopingen of mutaties. Verder bestaan er combinaties met immunohistochemie om moleculaire signalen te integreren.

Procedureel is situhybridisatie afhankelijk van meerdere stappen. Weefsel of cellen worden meestal fijngesneden en gefixeerd (bijv. formaline-fixed paraffin-embedded) om preservering van structuur en nucleïne zuren te waarborgen. Een prehybridisatie-stap vermindert achtergrond, gevolgd door hybridisatie van de gelabelde probe met de target-sequentie. Na streng wassen wordt het signaal gedetecteerd, afhankelijk van de gebruikte detectiemethode. Interpretatie vereist passende controles (positieve en negatieve controles) en wordt vaak uitgevoerd met behulp van weefsel- of celkaders.

Toepassingen omvatten diagnostiek en onderzoek: lokalisatie van genexpressie in weefsels, detectie van chromosomale afwijkingen of specifieke pathogen-infecties in klinisch materiaal, en ondersteuning bij oncologische diagnostiek door identificatie van moleculaire markers. Beperkingen zijn onder meer afhankelijkheid van de kwaliteit van weefsel en probe, kans op achtergrondruis en autofluorescentie, en de noodzaak van gespecialiseerde apparatuur en expertise.