retraumatisering

Re-traumatisering is een proces waarbij iemand die eerder een traumatische gebeurtenis heeft meegemaakt bij ontmoetingen in het heden opnieuw een traumatische ervaring beleeft. Het kan leiden tot hernieuwde symptomen zoals angst, dissociatie, herbeleving van herinneringen en overmatige spanning. Re-traumatisering kan voorkomen in persoonlijke relaties, maar komt vooral voor in situaties waarin zorg, hulp of besluitvorming plaatsvindt en de betrokkenen niet voldoende controle, autonomie of veiligheid ervaren.

Contexten waarin re-traumatisering kan optreden zijn onder meer de geestelijke gezondheidszorg, medische zorg, jeugdzorg, sociale dienstverlening, asiel- en detentierechten, justitie en onderwijs. Ook in minder formele settings, zoals relaties met familie, partnerrelaties of in groepsomgevingen, kunnen triggering en herhaalde kwetsing leiden tot hertraumatisering.

De oorzaken zijn vaak complex en hangen samen met machtsverhoudingen, gebrek aan toestemming of duidelijke uitleg, herhaalde blootstelling aan pijnlijke vragen of procedures, en een omgeving die onveilig of onvoorspelbaar aanvoelt. Mensen met eerdere trauma’s en kwetsbare groepen lopen een hoger risico, vooral wanneer cultuur, taal, discriminatie of stigma meespelen.

Preventie en aanpak richten zich op trauma-geïnformeerde zorg en beleid. Kernprincipes zijn veiligheid, betrouwbaarheid, keuzemogelijkheid, samenwerking, empowerment en het voorkomen van herhaalde triggers. Praktische maatregelen omvatten duidelijke communicatie, toestemming en autonomie, trainer- en personeelssensibilisering, aanpassing van procedures en het bieden van passende ondersteuning en peer-samenwerking.