reliëfdruk

Reliëfdruk, oftewel relief printing, is een druktechniek waarbij inkt uitsluitend op de verheven delen van een matrix aanwezig is. Bij het afdrukken wordt papier tegen deze verhogingen gedrukt, waardoor de vormen en contouren van de afbeelding op het papier overgaan. De ingekleurde delen zijn de getoonde lijnen en vlakverdeling; uitgehakte of uitgesneden delen blijven wit of onbedrukt.

Matrices voor reliëfdruk bestaan meestal uit hout (houtsnede), linoleum (linocut) of andere materialen met een verheven oppervlak. De kunstenaar snijdt de delen die geen inkt dragen uit; de overgebleven verhogingen vormen het beeld. Inkt wordt met een brayer (roller) of kwast aangebracht op de blok en vervolgens wordt papier erop gelegd en geperst met een pers, een houten pers, of zelfs met de hand. Het resultaat kent sterke contrasten en duidelijke lijnen.

Belangrijke vormen zijn houtsnede (woodcut) en linoleumsnede (linocut). Ook houtgravure en andere varianten bestaan, die elk eigen technieken en esthetiek hebben. Kleurencombinaties worden vaak opgebouwd met meerdere blokken, waarbij elk blok een aparte kleur inbrengt.

Historisch gezien is reliëfdruk een van de oudste printtechnieken, met vroege toepassingen in China en later uitgebreide Europese gebruik voor boekillustraties in de vroegmoderne tijd. Bekende kunstenaars uit de westerse traditie zijn onder anderen Albrecht Dürer (houtsnedes), en in Azië Hokusai en Hiroshige ( ukiyo-e). In de 20e eeuw volgden vernieuwers die reliëfdruk in tekeningen en posters gebruikten, zoals Frans Masereel en andere fijndrukkunstenaars.

Tegenwoordig blijft reliëfdruk een gangbare methode in kunstdruk, illustratie en educatieve projecten vanwege zijn directe handmatige karakter en het duidelijke, grafische beeld.