pseudopodiën

Pseudopodiën zijn tijdelijke, onregelmatige uitstulpingen van het cytoplasma die door sommige eukaryote cellen worden gebruikt voor locomatie en voedselopname. Ze ontstaan door lokale verplaatsing van cytoplasma en door actinepolymerisatie aan de voorste rand van de cel. De term verwijst naar een “valse voet”.

Tijdens amoeboid beweging plaatst de cel actine aan de leading edge, waardoor een lamellipodium-achtige uitzetting ontstaat en cytoplasmatische stroming naar voren trekt. Aan de achterzijde treden contractie van het cytoplasma en myosinewerking op, waardoor het pseudopodium weer wordt ingetrokken. Het proces maakt snelle gericht schroefachtige voortbeweging mogelijk en vergroot het contactoppervlak met het oppervlak of met een prooi.

Er bestaan verschillende typen pseudopodiën, waaronder lobopodiën (dikke, bolvormige uitstulpingen met veel cytoplasma), filopodiën (dunne, draadvormige uitsteeksels) en lamellipodiën (platte, brede uitsteeksels). Sommige protisten zoals radiolaria en heliozoën hebben microtubule-ondersteunde axopodiën. Pseudopodiën kunnen ook dienen bij het verkennen van de omgeving en chemotaxis.

Voorbeelden en functies zijn te zien bij amoeben en andere protisten die zich hiermee verplaatsen en voedsel omsluiten via fagocytose. Bij dieren, zoals neutrofielen en macrofagen, spelen pseudopodiën een sleutelrol in chemotaxis en het omsluiten van ziekteverwekkers.

Pseudopodiën zijn dynamische, tijdelijke structuren die geen vaste organellen vormen. Ze illustreren amoeboïde beweging en vormen een fundamenteel onderwerp in celbiologie, microbiologie en immunologie.