procescapabiliteit

Procescapaciteit is een maatstaf voor hoe goed een productie- of bedrijfsproces in staat is om producten binnen de vastgestelde specificaties te produceren, met een minimale variatie. Het verwijst naar de intrinsieke variabiliteit van het proces en wordt gebruikt in kwaliteitszorg en procesverbetering om te bepalen of het proces geschikt is voor levering aan de klant.

Belangrijke maatstaven zijn Cp en Cpk. Cp meet de potentie van het proces en wordt berekend als Cp = (USL − LSL) / (6σ), waarbij σ de standaarddeviatie van de procesuitvoer is. Cpk houdt rekening met de afwijking van het procesgemiddelde ten opzichte van de target en is Cpk = min[(USL − μ)/(3σ), (μ − LSL)/(3σ)], waarbij μ het gemiddelde is. Een waarde groter dan 1 duidt op capaciteitsmogelijkheden; lagere waarden wijzen op onvoldoende capabiliteit. In de praktijk worden vaak streefwaarden van minimaal circa 1,33 gehanteerd, soms 1,5 afhankelijk van de eisen.

Naast Cp en Cpk bestaan ook Pp en Ppk, die rekening houden met de totale verzamelde data en de daadwerkelijke prestaties. Pp = (USL − LSL) / (6σtot) en Ppk = min[(USL − μtot)/(3σtot), (μtot − LSL)/(3σtot)], waarbij σtot en μtot betrekking hebben op de volledige dataset.

Toepassing en interpretatie: procescapabiliteit wordt beoordeeld nadat een proces onder statistische controle is gebracht en er voldoende gegevens zijn verzameld. Een capability-studie helpt bij besluitvorming over procesverbetering, justering van de targetwaarden, en bij leverancierskwalificatie. Het vereist ook een duidelijke definitie van specificaties, een betrouwbare meting en, indien nodig, een analyse van de meetfout.

Beperkingen: de interpretatie veronderstelt normaal verdeelde data en stabiliteit; uitbijters en niet-normale verdelingen kunnen de maatstaven vertroebelen.