prijszettingskracht

Prijszettingskracht is de mate waarin een bedrijf of groep aanbieders de prijs van een goed of dienst kan beïnvloeden, in tegenstelling tot de prijs die tot stand komt onder volkomen concurrentie. Een hogere prijszettingskracht kan leiden tot hogere prijzen, minder output of meer verschil in prijs tussen kopers en regio’s. Het begrip is centraal in de analyse van marktmacht en competitiebeleid.

Determinanten en meting: prijszettingskracht ontstaat door marktmacht (monopolie, oligopolie of samenwerking), marktaandeel, toetredingsbarrières, productdifferentiatie, netwerkeffecten, schaalvoordelen, verticale integratie en informatieasymmetrie. Het wordt gemeten met indicatoren als de Lerner-index (P−MC)/P, als maat voor prijszettingsvermogen, en met concentratiematen zoals de Herfindahl-Hirschman Index (HHI). Ook elasticiteit van vraag en potentieel voor prijsdiscriminatie zijn relevante factoren.

Gevolgen en beleid: toenemende prijszettingskracht kan consumenten welvaartsverlies veroorzaken en misallocatie van middelen bevorderen. Toezicht op machtsmisbruik en kartelvorming is gebruikelijk; mededingingsautoriteiten zoals ACM beoordelen of dominante posities worden misbruikt. Bij natuurlijke monopolies kan regulering met prijsplafonds of prijsregulering worden toegepast om concurrentie te beschermen en efficiëntie te stimuleren.

Voorbeelden en nuance: sectoren als nutsbedrijven, farmaceutische markten en sommige digitale platforms tonen verschillende vormen van prijszettingskracht. Het begrip is nauw verbonden met marktpositie, monopsonie en productdifferentiatie; het is dynamisch en kan veranderen door toetreding, innovatie en regelgeving.