prijsplafond

Een prijsplafond is een door de overheid of toezichthouder vastgesteld maximum voor de prijs van een goed of dienst. Het doel is de betaalbaarheid te beschermen en extreme prijsstijgingen te voorkomen bij schaarste, marktfalen of consumentenbescherming. Prijsplafonds worden doorgaans tijdelijk ingezet in crisissituaties of in sectoren met beperkte concurrentie of een natuurlijk monopolie.

Een plafond wordt vaak vastgelegd als bedrag per eenheid of per tijdsperiode, bijvoorbeeld euro per kilowattuur elektriciteit, euro per kubieke meter gas of een maandelijks huurplafond. Soms betreft het ook een maximum aan de totale uitgaven voor een huishouden. De uitvoering kan plaatsvinden via directe prijsbeperking aan leveranciers, of via subsidies en andere regelingen die de nettokost voor consumenten drukken.

Effecten en risico's: prijsplafonds verlagen direct de kosten voor consumenten, maar kunnen de inkomsten van aanbieders onder druk zetten, wat investeringen kan remmen en prijssignalen kan verstoren. In sommige gevallen kan het leiden tot tekorten of kwaliteitsverlies als het aanbod niet gelijke tred houdt met de vraag. Bij huurplafonds kunnen eigenaren minder investeren in onderhoud of nieuwbouw, en kunnen misbruik en schaarsteverschijnselen ontstaan. Daarom worden prijsplafonds vaak gecombineerd met aanvullende maatregelen zoals inkomensafhankelijke ondersteuning, kwaliteitsnormen en toezicht.

Toepassingsvelden: energieweleding (energieprijsplafond) om huishoudens en kleine ondernemers te beschermen; de woningmarkt (huurprijsplafond) om huur betaalbaar te houden in gereguleerde segmenten; in crisisperiodes ook voor essentiële goederen zoals medicijnen of basisvoedsel.

Zie ook: prijsregulering, huurregulering, consumentenbescherming.