populatieheterogeniteit

Populatieheterogeniteit verwijst naar variatie in kenmerken en uitkomsten binnen een bevolkingsgroep die relevant is voor onderzoek of beleid. Het betekent dat niet alle individuen op dezelfde manier reageren op blootstelling, behandeling of interventies, wat kan leiden tot uiteenlopende risico's en gezondheidsuitkomsten binnen de populatie.

Oorzaken van populatieheterogeniteit zijn genetische variatie, uiteenlopende omgevingsfactoren (zoals blootstelling aan verontreiniging en voeding), variatie in leefstijl en gezondheidsgerelateerde gedragingen, sociaaleconomische status, leeftijd en geslacht, en geografische of culturele verschillen. Daarnaast kunnen subgroepen met specifieke aandoeningen of comorbiditeiten bestaan, wat leidt tot verschillende risico's en responsen.

Waarom het belangrijk is: populatieheterogeniteit kan de generaliseerbaarheid van onderzoeksresultaten beperken en de interpretatie van effectgroottes bemoeilijken. In klinische studies kan een behandeling effectief zijn voor sommige subgroepen maar niet voor anderen, wat aandacht voor effectmodificatie vereist. In synthese van studies (meta-analyses) leidt heterogeniteit tussen populaties en methoden tot onzekerheid over conclusies.

Aanpak: ontwerp- en analysestrategieën zoals stratificatie en analyse op subgroepen; statistische modellen met random-effects of mixed-effects, en in survivalanalyse frailty-modellen. Meta-regressie kan verklarende variabelen onderzoeken achter heterogeniteit. Rapportage van de mate van heterogeniteit (bijv. I² en Q-statistiek) en aandacht voor external validity zijn gebruikelijk. Visualisaties zoals forest plots en subgroup-resultaten dragen bij aan interpretatie.