ondertongspeekselklier

De ondertongspeekselklier, ook wel de submandibulaire speekselklier genoemd, is een van de drie hoofd speekselklieren bij de mens. Ze produceert gemengd speeksel en speelt een belangrijke rol bij de beginfase van de vertering en bij de mondhygiëne. De klier ligt in de hals, onder de mandibula, in de submandibulaire driehoek, tussen de kaak en de digastrische spier.

Anatomie en ligging: De klier bestaat uit een oppervlakkige en een diepe lob. De afvoerbuis, ductus Whartoni, verlaat de voorste helft van de diepe lob, loopt vooruit onder de tong en mondt uit bij de sublinguale caruncula aan de basis van het tongriempje. De klier is kleiner dan de parotis maar groter dan de zijdelings gelegen sublinguale klier. De oppervlakte wordt door fascia en spieren begrensd en ligt dicht bij de linguale zenuw.

Zenuw- en bloedvoorziening: De klier ontvangt parasympathische secretomotorische innervatie via de nervus facialis; via de chorda tympani wordt deze informatie aangevoerd naar de ganglion submandibulare en de postganglionaire vezels volgen vervolgens de linguale zenuw naar de klier. Sympathische innervatie komt via de bovenste cervicale ganglion. Bloedtoevoer geschiedt voornamelijk vanuit de arteria facialis en de takken van de arteria maxillaris; veneuze drainage verloopt via de vena facialis en de vena submentalis.

Functie en clinique: De ondertongspeekselklier produceert voornamelijk seromucus speeksel dat enzymen zoals amylase bevat en bijdraagt aan de speekselvloed bij rust en voedselinname. Klinische problemen zijn onder meer sialolithiasis (salaire stenen) in de ductus Whartoni, sialadenitis en zeldzame tumoren zoals pleomorfe adenomen of muco-epidermoïde carcinomen. Bij chirurgie is voorzichtigheid geboden voor de linguale en andere nabijgelegen zenuwen. Ontwikkeling: Embryologisch ontstaat de klier uit endodermale uitgroeisels in de mondbodem, met vorming van de ductus Whartoni als afvoerbuis.