observerpatroon

Observerpatroon, ook wel bekend als het observerpatroon, is een gedragsontwerppatroon uit de design patterns van de Gang of Four (GoF). Het definieert een een-op-veel afhankelijkheid tussen objecten: wanneer een subject zijn toestand wijzigt, worden alle geregistreerde observers automatisch geïnformeerd en bijgewerkt. Het patroon maakt observers minder afhankelijk van het subject, wat de uitbreiding en wijziging van systemen vereenvoudigt.

De belangrijkste rollen zijn het subject (of observable) en de observers. Het subject houdt een lijst met geregistreerde observers bij en biedt methoden om observers aan te melden en af te melden. Observers implementeren een update-methode die door het subject wordt aangeroepen bij een wijziging. In sommige varianten kan het subject extra informatie als payload leveren, in andere gevallen kunnen observers de huidige staat opvragen (pull-model).

Varianten: push-model waarbij het subject de relevante toestand direct naar observers verzendt, en pull-model waarbij observers zelf de toestand uit het subject opvragen. Notificaties kunnen synchroon plaatsvinden of asynchroon via events of berichten, afhankelijk van de architectuur en prestatie-eisen.

Toepassingen bevinden zich in grafische gebruikersinterfaces, evenementgestuurde systemen en modellen met meerdere weergaven van dezelfde data, zoals model-view-controller-architecturen. Voordelen zijn onder meer lage koppeling, uitbreidbaarheid met nieuwe observers en de mogelijkheid om meerdere representaties van data te hebben zonder het subject te veranderen.

Nadelen zijn onder meer verhoogde complexiteit en mogelijk geheugenlekken als observers zich niet correct afmelden. In multi-threaded omgevingen vereisen meldingen synchronisatie en kunnen notificatie-stormen de prestaties beïnvloeden. Het observerpatroon is een van de klassieke GoF-patronen en werd beschreven in de oorspronkelijke boeken uit 1994.