niettestbare

Niettestbare is een term uit het Nederlands die verwijst naar een bewering, hypothese of theorie die op dit moment niet onderworpen kan worden aan empirie of experimenten om de waarheid of fout te bepalen. Het begrip ontstaat uit een combinatie van niet en testbaar en wordt vooral gebruikt in wetenschapsfilosofie en publieke Discours over wat als wetenschap kan dienen.

In de wetenschap en filosofie wordt vaak het criterium van toetsbaarheid gekoppeld aan falsifieerbaarheid: een bewering moet r ifieel opleveren van observeerbare consequenties die kunnen toelichten of uitsluiten. Bepaalde claims missen zulke voorspellingen, waardoor ze als niettestbaar worden beschouwd. Sommigen zien toetsbaarheid als een pragmatisch criterium en erkennen grenzen die voortkomen uit technologie, ethiek of methodologie.

Voorbeelden die vaak als niettestbaar worden genoemd zijn sommige metafysische of religieuze uitspraken die geen experimentele voorspellingen opleveren, of speculatieve theorieën over andere werkelijkheden buiten het bereik van mogelijke observatie. Ook uitspraken die tautologisch of aleatorisch alomvattend zijn, kunnen moeilijk te toetsen zijn.

Het label niettestbaar impliceert niet per definitie dat een bewering waar of betekenisloos is; het duidt eerder op een huidige beperking in empirische toetsing. Vooruitgang in technologie of methodologie kan wel leiden tot toetsbare inzichten. Het onderscheiden van toetsbare en niettoetsbare beweringen helpt de grenzen van de wetenschap te definieren en bespreekbaar te maken.