montagetoleranties

Montagetoleranties zijn de toegestane afwijkingen in afmetingen en geometrieën die nodig zijn om componenten in een assemblage correct te laten passen en functioneren. Ze vormen een belangrijk onderdeel van de tolerantielijst die fabrikanten en ontwerpers gebruiken om te waarborgen dat onderdelen uitwisselbaar zijn en tegelijkertijd geproduceerd kunnen worden binnen redelijke kosten en tijd.

In de praktijk bestaan montagetoleranties uit verschillende typen. Er zijn lineaire toleranties voor afmetingen zoals lengtes en diameters, en er zijn geometrische toleranties die de vorm, richting en positie van oppervlakken aangeven. Toleranties kunnen unilateral of bilateral zijn: unilateral tolereert afwijkingen in één richting ten opzichte van de nominale maat, bilateral in beide richtingen. Systemen zoals de ISO 286-standaard behandelen tolerantieklassen en basisystemen, waaronder de hole-basis en shaft-basis benaderingen, en kennen IT-klassen die de grootte van de toleratiezone aangeven.

Een praktische uitwerking van montagetoleranties bevindt zich in fits, de combinatie van een bore (gat) en een shaft (as). Voorbeelden zijn interference-, transition- en clearance-fits, die afhankelijk van de combinatie van toleranties kunnen leiden tot een vastklemmen, probabilistische passing of vrij draaien. Eenvoudig gezegd bepalen montagetoleranties welke mate van speel of spanning er in een verbinding mag bestaan.

Ontwerpers kiezen montagetoleranties op basis van functionele vereisten, montagegemak, productie- en inspectiekosten. Te strakke tolerances verhogen kosten en de kans op afkeur, te losse tolerances kunnen functionele missers veroorzaken. Inspectie met meetapparatuur zoals schuifmaten, micrometers en go/no-go-gauges controleert of de tolerantiegrenzen worden gehaald.