milieuvariabiliteit

Milieuvariabiliteit is de variatie van omgevingsomstandigheden op tijd en plaats die organismen en ecosystemen beïnvloedt. Zij omvat schommelingen in factoren zoals temperatuur, neerslag, voedselbeschikbaarheid, habitatstructuur en verstoringsregimes, maar ook biotische interacties. Variabiliteit kan temporair zijn (zoals seizoens- of jaarlijkse verschillen) en ruimtelijk (verschillen tussen habitats of landschappen), en ze kan deterministisch zijn (regelmaat) of stochastisch (toevalligheid). De schaal loopt van microhabitats tot hele regio’s.

Meetbaar en modelleerbaar is milieuvariabiliteit onder meer via statistische maten als variantie, standaarddeviatie en coëfficiënt van variatie, en via meer geavanceerde benaderingen zoals autocorrelatie en spectrale analyse. In ecologische modellen wordt een veranderende omgeving vaak voorgesteld als milieuruis die demografische processen beïnvloedt, zoals reproductie en sterfte.

De ecologische en evolutionaire gevolgen zijn divers. Hoge milieuvariabiliteit kan leiden tot grotere fluctuaties in populatiegrootte en soms tot verhoogd uitstervingsrisico wanneer refugia of dispersie ontbreken. Het kan selectie drijven voor fenotypische plasticiteit, bet-hedgingstrategieën en lokale aanpassing. Ruimtelijke variabiliteit kan metapopulatie-dynamiek ondersteunen door refugia en bronpopulaties te creëren. Daarnaast beïnvloedt ze ook soortendistributies en ecosystemische processen zoals productiviteit en interacties tussen soorten.

Voorbeelden zijn onvoorspelbare neerslagpatronen in woestijnachtige ecosystemen, variërende winters in boreale bossen en verstoringspatronen langs kusten, die elk de overleving en reproductie van soorten bepalen.