mannelijkheid

Mannelijkheid verwijst naar het geheel van normen, verwachtingen en identiteiten die in een samenleving aan het mannelijk bestaan worden gekoppeld. In tegenstelling tot biologische sekse is mannelijkheid een sociaal geconstrueerd begrip: wat als ‘mannelijk’ geldt kan per cultuur en tijd verschillen. Daardoor bestaan er verschillende vormen van mannelijkheid, soms tegelijkertijd binnen dezelfde samenleving.

Belangrijke theoretische begrippen zijn onder meer hegemonische mannelijkheid (de dominante vorm die andere masculiniteiten legitimeert) en meerdere masculiniteiten (verschillende, vaak tegenstrijdige manieren waarop mannen zich kunnen gedragen). Verder is gender performativity van Judith Butler relevant: mannelijkheid wordt gecreëerd en geïnterpreteerd door herhaalde handelingen en prestaties, eerder dan een vast aangeboren eigenschap. Intersectionaliteit laat zien hoe rassen, klassen, seksuele gerichtheid en andere posities de ervaring en presentatie van mannelijkheid beïnvloeden.

Effecten: normen rond mannelijkheid beïnvloeden gedrag, relaties en mentale gezondheid; druk om emotionele terughoudendheid, competitie of agressie te tonen kan belastend zijn. Aan de andere kant kunnen kwaliteiten als verantwoordelijkheid, zorg en emotioneel inzicht ook als ‘mannelijk’ worden vormgegeven. Historisch gezien verschuiven verwachtingen met maatschappelijke veranderingen, wetenschap en mediarepresentatie.

In de hedendaagse debatten is er aandacht voor inclusieve en diverse vormen van mannelijkheid, die traditionele rolpatronen uitdagen en ruimte geven aan mannen met verschillende seksuele gerichtheden, etniciteiten en gezinsvormen.