leeskwaliteit

Leeskwaliteit verwijst naar de mate waarin een tekst voor een beoogde lezer begrijpelijk, toegankelijk en prettig leesbaar is. Het begrip omvat zowel legibiliteit (hoe gemakkelijk een tekst visueel te lezen is, onder andere door typografie en lay-out) als verstaanbaarheid (in hoeverre de inhoud logisch en duidelijk wordt overgebracht).

Factoren die de leeskwaliteit beïnvloeden zijn onder meer de taal- en zinsbouw (lengte, structuur, gebruik van vaktermen), de woordkeuze en de opbouw van de argumentatie, de lay-out en typografie (lettertype, puntafstand, regelafstand, kolombreedte en contrast), en de toegankelijkheid voor diverse lezers en apparaten. Ook de context en het doel van de tekst, de doelgroep en de mate van domain-specifieke kennis spelen een rol. Daarnaast kan de leeskwaliteit beïnvloed worden door spel- en grammaticale juistheid en de algehele coherentie van de tekst.

Beoordeling kan plaatsvinden met formele leesbaarheidsformules zoals Flesch Reading Ease en Flesch-Kincaid of de Nederlandse LIX-index, die rekening houden met zinslengte en het aandeel lange woorden. Deze maten geven indicaties maar hebben beperkingen en moeten aangevuld worden met menselijke evaluatie, zoals begripstoetsen of proeflezers. Voor digitale teksten spelen ook toegankelijkheidsnormen (bijvoorbeeld WCAG) en technologische factoren zoals rendering, responsive design en contrast een rol.

In onderwijs, publicaties en informatieontwerp wordt leeskwaliteit nagestreefd door afstemming op de doelgroep, heldere structuur, korte zinnen, duidelijke koppen, voldoende witruimte en consistente typografie. Door regelmatig testen en revisie kan de leeskwaliteit worden verbeterd.