leesbaarheidsformules

Leesbaarheidsformules zijn numerieke maten die proberen de begrijpelijkheid van een tekst te kwantificeren. Ze gebruiken kenmerken van de tekst zoals zinslengte, woordlengte en het aandeel complexe woorden om een score toe te kennen die vaak correleert met de leesinspanning die een lezer nodig heeft.

De bekendste formules zijn gericht op Engelstalige tekst, maar worden ook toegepast op het Nederlands. De Flesch Reading Ease geeft een hogere score als de tekst eenvoudig is; typisch ligt de schaal tussen 0 en 100. De Flesch-Kincaid Grade Level construeert een schoolniveau: hoger cijfer, moeilijker tekst.

Gunning Fog Index berekent op basis van gemiddelde zinslengte en aandeel complexe woorden en geeft een grade-level aan. SMOG-index gebruikt het aantal woorden met drie of meer lettergrepen en het aantal zinnen om een schoolniveau te schatten. Coleman-Liau-index en Automated Readability Index baseren zich meer op het aantal letters per honderd woorden en zinnen per honderd woorden.

Het gebruik van leesbaarheidsformules is het handigste bij korte, representatieve tekstmonsters en als hulpmiddel naast redactionele beoordeling. Ze houden geen rekening met inhoud, conceptueel begrip of voorkennis en zijn vaak minder betrouwbaar voor niet-Engelstalige, literaire of technisch gespecialiseerde teksten. Ze vereisen ook taal- en genre-aanpassingen en kunnen ruwe schattingen geven bij korte teksten of veel jargon.

Toepassingsgebieden zijn onderwijs, overheidscommunicatie, commercieel schrijven en webcontent. Voor Nederlandse teksten bestaan aangepaste versies of aanpassingen die rekening houden met taalstructuur en woordkeuze.