kernproteïne

Kernproteïne (Engels: nucleoprotein) is een term uit de moleculaire biologie voor eiwitcomplexen die gebonden zijn aan nucleïnezuren, meestal DNA of RNA, en die in de celkern voorkomen. Deze eiwitten vormen samen met nucleïnezuren functionele eenheden die onder andere betrokken zijn bij DNA-packaging, regulatie van genexpressie en RNA-verwerking.

In de context van DNA dragen kernproteïnen bij aan de structuur en functie van chromatine. Histonen vormen de kern van nucleosomen, waardoor DNA in compacte korrels wordt opgesloten; naast histonen zijn talrijke niet-histone kernproteïnen actief in chromatinereorganisatie en DNA-reparatie. De regulatie van chromatine-structuur bepaalt welke genen kunnen worden getranscribeerd en wanneer.

Vele kernproteïnen binden aan RNA en vormen ribonucleoproteïnecomplexen (RNP’s) die betrokken zijn bij RNA-splicing, transcriptie en RNA-import/export. Voorbeelden zijn small nuclear ribonucleoproteïnen (snRNP’s) en diverse hnRNP-eiwitten; sommige nucleaire proteïnen maken deel uit van de nucleolus en spelen een rol bij rRNA-synthese en ribosoomassemblage.

Veranderingen in kernproteïne-functies of hun expressie zijn geassocieerd met ziekten zoals kanker, neurodegeneratieve aandoeningen en veroudering. In onderzoek worden kernproteïnen bestudeerd met technieken zoals chromatinimmunoprecipitatie (ChIP) om eiwit-DNA-interacties te onderzoeken, en met proteïne-proteïne-interactiemethoden zoals co-immunoprecipitatie. Beeldvormingstechnieken zoals fluorescence microscopy en electron microscopy leveren informatie over subcellulaire lokalisatie en structuur.

Samenvattend verwijst kernproteïne naar een breed palet aan eiwitten met kernfuncties die essentieel zijn voor DNA- en RNA-metabolisme, en vormt een centraal concept in de studie van kernbiologie en genomische regulatie.