DNAreparatie

DNAreparatie is het verzamelde proces waarbij cellen schade aan het DNA detecteren en herstellen om de integriteit van het genoom te bewaren. Schade kan ontstaan door replicatiefouten, oxidatieve stress, straling (zoals UV en ioniserende straling) of mutagene stoffen, maar ook tijdens normale metabole processen.

Bij detectie wordt schade herkend door sensor- en signaalroutes die reparatie in gang zetten. Celdelen van verschillende reparatiesystemen worden gerekruteerd afhankelijk van het type letsel. Repartie verloopt vaak in stappen zoals detectie, excisie of verwijdering van de beschadigde sectie, synthese van een nieuw DNA-streng en ligatie om de twee strengen weer met elkaar te verbinden.

De belangrijkste herstelpaden omvatten base-excision repair (BER) voor kleine baseveranderingen, nucleotide excision repair (NER) voor bulky helix-distorting lesions zoals UV-dimeren, en mismatch repair (MMR) voor foutjes na replicatie. Bij beschadiging van beide DNA-strengen komen double-strand break repairs in beeld: non-homologous end joining (NHEJ) en homologous recombination (HR). Interstrand crosslinks worden via gespecialiseerde routes met hulp van de Fanconi-anemia-pathway gerepareerd.

Defecten in DNAreparatie dragen bij aan genetische instabiliteit en worden geassocieerd met ziekten zoals xeroderma pigmentosum en Lynch-syndroom. In de geneeskunde worden reparatiemechanismen ook doelwit van therapieën; PARP-remmers bij BRCA-gebrek illustreren dit. Samengevat is DNAreparatie cruciaal voor het behoud van genoomintegriteit en het voorkomen van kanker.