hoogmoed

Hoogmoed is een begrip uit het Nederlands dat verwijst naar een overdreven gevoel van eigenwaarde of superioriteit, vaak gepaard gaand met gebrek aan zelfkritiek. In christelijke en andere morele tradities wordt hoogmoed gezien als een zonde of morele fout, die de deur opent voor andere ondeugden en uiteindelijk kan leiden tot neergang of straf. In filosofie en psychologie wordt soms ook gedacht dat hoogmoed een vertekend zelfbeeld of een ontoereikend realiteitsbesef weerspiegelt.

De etymologie ligt in de combinatie van hoog en moed (geest, ziel). In het dagelijks taalgebruik wordt onderscheid gemaakt tussen trots en hoogmoed: trots kan positieve connotaties hebben wanneer het voortkomt uit erkenning van prestaties, terwijl hoogmoed meestal als ongezond en zelfoverschattend wordt ervaren, met een gebrek aan empathie of realiteitszin. Overmoed is een verwante term die vaak ruwer van toon is en een roekeloos optreden aanduidt.

In cultuur en literatuur verschijnt hoogmoed vaak als drijvende kracht achter het handelen van personages en wordt het gepresenteerd als les of waarschuwing. Een bekend gezegde is: "Hoogmoed komt voor de val", wat aangeeft dat overmatige zelfverzekerdheid vaak eindigt in mislukking of onheil.