heupgewricht

Het heupgewricht (articulatio coxae) is een kogelgewricht tussen de kop van het dijbeen (femur) en de kom van het bekken, de acetabulum. Het is een van de grootste en meest stabiele gewrichten en speelt een centrale rol bij gewichtdragend staan, lopen en rennen. Het gewricht is omgeven door een gewrichtskapsel en synoviale vloeistof die smering en beweging mogelijk maken.

Anatomie: de heupkop is rond en past in de acetabulum; het labrum acetabuli verlengt de kom en verbetert stabiliteit. Het kapsel wordt versterkt door de ligaments iliofemorale, pubofemorale en ischiofemorale. Bloedtoevoer komt voornamelijk van de mediale en laterale femorale circumflex arteries; de arterie capitis femoris (arterie van het lig. teres) levert doorgaans een kleinere bijdrage. Zenuwvoorziening bestaat uit articulare takken van de nervi femoralis, obturatorius en nervus gluteus superior, met variatie per individu.

Functie en beweging: als kogelgewricht laat het flexie en extensie, abductie en adductie, en interne en externe rotatie toe. Stabiliteit komt van het kapsel, de ligamenten en het labrum. De maximale bewegingsomvang varieert, maar flexie tot circa 120 graden is gebruikelijk, abductie tot ongeveer 40-50 graden, en rotaties hangen af van de positie en individuele factoren.

Aandoeningen en behandeling: veelvoorkomende aandoeningen zijn artrose (osteoarthritis), femoroacetabulaire impingement (FAI), dysplasie van het heupgewricht, fracturen van de femurhals en avasculaire necrose. Diagnostiek omvat lichamelijk onderzoek en beeldvorming (röntgen, MRI/CT). Behandeling kan conservatief zijn (fysiotherapie, pijnstilling, gewichtscontrole) of chirurgisch (totale heupprothese, heup resurfacing, osteotomie; arthroscopie bij FAI). Revalidatie na ingrepen richt zich op pijnreductie en terugkeer naar dagelijks en sportief functioneren.