hersenstamkern

De hersenstamkern zijn groepen van neuronale cellichamen die in de hersenstam zijn gegroepeerd. Ze vormen essentiële knooppunten tussen de hersenhelften, het ruggenmerg en de perifere zenuwen. Hersenstamkernen komen zowel voor als motorische kernen die de craniale zenuwen aansturen als voor sensorische en autonome centra die vitale functies en reflexen regelen.

Anatomisch gezien bestaat de hersenstam uit medulla oblongata, pons en mesencephalon (midbrain). In deze regio bevinden zich tal van kernen, waaronder motorische kernen voor craniale zenuwen (bijv. kernen die spieren van het gezicht en de keel aansturen, en de hypoglossuskern), en sensorische kernen (zoals de nucleus tractus solitarii en de nucleus spinalis nervi trigemini). Bovendien komen vestibulair- en gehoorkernen voor, evenals autonome kernen zoals de dorsale motorische kern van X en diverse parasympathische centra.

De hersenstamkernen spelen een centrale rol bij reflexen en regelmechanismen die het hoofd en de nek betreffen, maar ook bij verwerking van zintuiglijke informatie en de regulatie van autonome functies. Ze sturen slik-, hoest- en braakreflexen, geven motorische output aan gezicht, keel en tong en dragen bij aan visceromotorische en parasympathische signalen. Daarnaast leveren ze integratie en coördinatie van ademhaling, hartslag en spijsvertering via de relevante kernen.

Schade aan hersenstamkernen kan leiden tot ernstige craniale zenuwverschijnselen, dysfagie, dysartrie, evenwichtsstoornissen en ademhalings- of hartritmestoornissen. Een voorbeeld is het laterale medullaire syndroom (Wallenberg-syndroom), veroorzaakt door beroerte in de hersenstam, met autonome, sensorische en craniale zenuwdeficits.

Ontwikkelingsmatig ontstaan hersenstamkernen uit de neurale buis van het rhombencephalon en het mesencephalon. Tijdens de embryonale ontwikkeling specialiseren ze zich in kernen met specifieke neurotransmitterprofielen, zoals serotonerge kernen in de raphe en noradrenerge kernen in de locus coeruleus.