glycosylering

Glycosylering is het enzymatische koppelen van suikerresten aan eiwitten of lipiden. Bij eukaryote cellen gebeurt dit vooral in het endoplasmatisch reticulum en in het Golgi-apparaat. Glykanen variëren in lengte en samenstelling en spelen een cruciale rol bij eiwitvouwing, stabiliteit en cel-cellulaire herkenning. De synthese verloopt via stap-voor-stap toevoegingen door glycosyltransferasen en andere enzymen, met donor-substraten zoals UDP-GlcNAc en dolicholgebonden voorlopers.

De belangrijkste typen zijn N-geglycosylering en O-geglycosylering. N-geglycosylering koppelt glycans aan asparagine in een eiwitvolgorde met de consensus Asn-X-Ser/Thr; het proces start in het ER met overdracht van een dolichol-gebonden oligosaccharide. O-geglycosylering koppelt glycans aan serine of threonine, meestal in Golgi en met grote variatie in samenstelling.

Glykanen beïnvloeden eiwitkwaliteit en stabiliteit, bepalen secretie en celoppervlakte-expressie, en spelen een sleutelrol bij celherkenning, signaaltransductie en immuunrespons. Door variatie in glycans ontstaan verschillende functionele patronen die interacties met extracellulaire matrix en andere cellen bepalen.

Defecten in glycosylering leiden tot congenitale glycosylatiestoornissen (CDG) en kunnen uiteenlopende klinische symptomen veroorzaken. Abnormale glycanpatronen komen ook voor bij kanker en inflammatoire aandoeningen en beïnvloeden de werking van biotherapeutica zoals monoklonale antilichamen. In biotechnologie is gecontroleerde glycosylering essentieel voor veiligheid en werking van geneesmiddelen.

Analytisch onderzoek naar glycans gebeurt met glycomics en glycoproteomics, vaak met massaspectrometrie, chromatografie en enzymatische releases. Deze analyses ondersteunen diagnose, onderzoek naar ziekten en optimalisatie van geneesmiddelen.